Çin nağılı, yaxud çin olmuş nağıl

Biri var idi, biri yox idi, Çin ölkəsinin Xoş-Beş vilayətinin tanış Onbeş şəhərində bir Can-can bazarı var idi. Bu bazarda hər şey satılırdı, yalnız qarpızdan başqa, çünki yasaq idi. Bunu Amerika imperializmi yasaq etmişdi və yasağı gizli sövdə­ləşmələr yolu ilə Çin və Rusiya kimi nəhəng dövlətlərə də sırıya bilmişdi. Bu razı­laşmaların əvəzində çin kefi istədiyi qədər uyqurları qıra bilərdi, onların yerinə erməni, kürd, hətta buşmenliləri də gətirib yerləşdirə bilərdi. Rusiya isə Dağıstanı dağıdıb, şumlayıb adını Düzüstan qoyub, münbit Qafqazda bostançılıqla və tərə­vəzçiliklə də məşğul ola bilərdi. Gündüzlər günəbaxan, gecələr turp əkə bilərdi. Ancaq qarpız əkməmək və satmamaq şərtilə.

Lakin inadkar Dağıstan cayılları sıldırım qayalıqlar arasındakı kiçik talalarda, gizli mağa­ralarda inadla qarpız əkib-becərir və bunu gizli yollarla Rusiyanın baş kəndi Moskvada yarıleqal şəkildə satdırırdılar. Bu elə bir biznes olmasa da, bir imic məsələsi idi. "Mən qarpız əkmişəm", yaxud "satmışam" demək XXI əsrin beynəlxalq lotuluq və qoçuluq əlaməti idi. Federal hakimiyyət dağıstanlı xalqın bekarçılıq və aclıqdan nə isə bir işlə məşğul olmalı olduğunu başa düşdüyündən bir müddət buna göz yumur, lakin amerikalı həmkarları çığır-bağır salanda məcbur olub "omon"çulara göz basır və polislərə də him-cim edirdilər. Qarpızlar üzə çıxarılaraq meydana tökülür, tankların tırtılları altında xış-xış edilirdi. Hər tərəfə qızıl qan kimi şirə axırdı...

***
Amma bu il vəziyyət başqa idi. Rusiya sözün həqiqi mənasında alışıb yanırdı. Qarpıza baxan yox idi. Heç alan da yox idi. Amma ceyillər bir ətək xərc-xəsarətlə yer tapır, inadla qarpız satmağa can atırdılar. Operativ məlumat alan prezident Barak Obama gah baş nazir Putinə, gah prezident Medvedyevə zəng edir, amma heç birini kabinetdə tapa bilmirdilər. Çünki bunlar da yanğınla əlaqədar olaraq tədbirlər, müşavirələr keçirir, ya da tüstüdən qaçıb bir xəlvəti yerdə nəfəs alırdılar. Xalqla bir yerdə tüstü udsalar, ölkəyə kim rəhbərlik edəcəkdi? Jirinovskilərə ümid etmək olmazdı. Bəli, Barak Obama bu işlərdən heç nə baş aça bilmir, qıvırcıq telli başını yolub Rusiyanın Konstitusiyasını təkrar-təkrar oxuyurdu, amma kimin birinci, kimin ikinci olduğunu bilmirdi və bunu da düzgün olaraq anlaşılmaz rus taktikasının bir növü sayırdı. Çünki tutdurduğu bir sürü casus və şpiyon­ların da bir qara qarpız çəyirdəyi, yaxud rus qəpiyi qədər qiyməti qalmırdı. Tərcüməçilərə də tərs-tərs baxırdı. Bəlkə yanlış tərcümə ediblər? Özü xəlvəti-xəlvəti rus dilini öyrənirdi. "Xren"in qıtığotu olduğunu, "yolki-palki"nin yolkalar və taxtalar olduğunu anlamışdı, amma kəlməbaşı "yoffvay"lara "mat" qalmışdı. Hirsindən qapqara qaralıb, sonra da göyərirdi, beləliklə, gah qarpız çəyirdəyindən, gah da qabığından rəng alıb rəng verirdi.
Çin xalqı qarpıza yerli bıçaqlarla və əldəqayırma xəncərlərlə amansızcasına zərbələr vuraraq yardığına görə və onun selitralı canını alıb dişlərinə çəkəndə ağızlarına yaxılan və üst-başlarına tökülən qarpız şirələri yankilərin İraq, Əfqanıstan, Vyetnam kimi qardaş ölkələrdə törətdikləri faciləri xatırladırdı. Xalq oyana bilərdi və əgər bütövlükdə növbəti zərbə təhlükəsi gözləyən İrana qulaq asıb Amerikanın zəhər rəngli pullarından imtina etsələr, onların dolanışığı da zəhrimara dönərdi. Deməli, məsələ strateji xarakterli idi. Amerikanın ölüm-itim və qalım-dirim məsələsi idi.
Lakin xalqın öz azadlığı uğrunda mübarizəsinin qarşısını heç nə ala bilməz! Hətta Amerika kimi qüdrətli bir dövlət öz əlaltıları ilə əlbir olsa da belə! Xalq qarpızı qoltuğunun altında tutmaq, bir əlində ikisini tutmaq və hətta o qarpızı yemək azadlığına da layiqdir! Qara qüvvələrin qara buludlar kimi bütün qarpız köşkləri qoyula biləcək boş yerlərdə sıxlaşdığına görə xalq bu işdə öz ləyaqətli oğullarına, düşmən tərəfdə çalışan, ancaq qəlbi və cibləri xalq tərəfdə olan qeyrət sahibi olduqları kimi hökm-əzəmət sahibi olan oğullarına da arxalanırdı.
Bu oğrular, əstəğfürullah, oğullar gizli çalışır, fəaliyyət göstərir, hərdənbir möcüzə kimi xalq içində görünür, bir-iki kəlmə qiymətli tost, yaxud şifrəli və şirəli sağlıq deyərək yeni­dən yoxa çıxır, aşkar şəkildə əhəmiyyətli gizli işlərlə məşğul olurdular. Xalqın nifrəti və qəzəbi getdikcə artırdı. Xalq sel kimi küçələrə axışırdı, bu həm nə isə bir işdən, hambal­çılıqdan yapışıb bir tikə çörək qazanmaq, həm də öz kimliyini təsdiq etdirmək üçün idi. Bu halda, inqilabi toqquşma, sinfi mübarizə labüd idi! Marksın saqqal tərpədib yazdığı "Kapital" sərmayə kimi gəlir gətirmək ərəfəsində idi.
Polislərin öz eybəcər, yaraşıqsız dəyənəklərini əlinə alıb və eşşək kimi anqıra-anqıra xalqın üstünə cumub onların təpəsinə, sifətinə, böyrək və ürək nahiyələrinə, hətta cinsiyyət orqanları yerləşə biləcəyi, demoqrafik güvən yeri olan, ehtimal olunan hissələ­rinə endirdiyi amansız zərbələr onların eşşəkdən də qanacaqsız və tərbiyəsiz olduqla­rını göstərirdi. Bunu polis rəhbərlərinə necə başa salasan?! Bəlkə polis rəhbərini, ya ona bu əmri verəni soyundurub uzunqulaqla bir kabinetdə, ya da toy hamamında başbaşa qoyasan, onda anlardı!
Bu kimi çətinliklərə baxmayaraq, əllərində qırmızı və alabula, yaşıla və qaraya çalan şüarların üstünə çəyirdək şəkilli, xırda və qara şüarlar yazan xalq möhtəşəm, dəmir axın kimi küçələrə, meydanlara yeriyir və qışqırışırdılar:
- Qar-pız! Qar-Pız! Qarpız istəyirik! Qar-qar! Qar-qar-qar! Pız-pız! Pız-pız-pız! Qar-buz! Pız-vız!
Belə maqik, kürüşnəçilərin mantarlarına bənzəyən qorxulu şüarlarla hərəkət edirdilər. Karqulaq polis rəisi təəccüb edirdi, bunlar niyə "qapaz" istəyirlər?! Bəlkə dəyənəyin deyil, onun müalicəvi əhəmiyyəti var? O, "Tələbəlik illəri" mahnısının motivini fitlə çala-çala divardan asdığı, sapında əjdaha təsviri olan qızılla işlənmiş dəyənəyi götürüb təmiz qırxılmış, qarpız kimi daz başına "tık-tık!" tıqqıldadaraq düşündü. Sonra qımışdı. Möcüzə idi! Çoxdan büzüşüb yatmış, tualetə gedəndən-gedənə yadına düşən şəxsi dəyənəyi tərpənib bir xeyli fəallaşdı! Sevincindən az qala vurub başını yaracaqdı! "Ay, şeytanlar!" - deyə xalqını ərklə əzizlədi! Olmazdı, vəzifə başında belə şeylərlə məşğul olmaq. Amma zəngi basıb çoxdan ürəyinin yağını əridən katibəsini içəri çağırmaq istə­yirdi ki, küçədə eşitdiyi bir sürü mərdimazarların səs-küyü onu Şəki halvası kimi şirin arzulardan, xülyalardan ayırdı.
Xalq uğultu ilə sel kimi axışıb irəli yeriyirdi, onu da, kabinetini də silib-süpürüb küçəyə ata bilərdilər. Rəis dəstəyi qaldırıb Amerika yardımından da yaxşıca yeyib səmrimiş polislərinə "kıs" vurdu. Hərəkata qarşı hərəkət başladı. Xalq da müqavimətə girişdi. Üstlərinə ley kimi şığıyan, onları yumşaldıb sonra bu çiyəriyanmışları suvuran maşın­larla bərk sulayan amansız polis ordusunun ayaqları altına hardansa gizli yolla ələ keçirdikləri qarpız qabıqları atır, yıxılanları şiddətli çəyirdək atəşinə tuturdular. Növbəti çəyirdək gülləbaranında polislər xeyli xəsarət almışıdı. Təcrübəsizlikdən ağzına maska taxmayan gənc polislərin bəziləri çəyirdəkləri udmuşdular. Bu səbəbdən erkək gənc polislərin qarnı şişib dombalır, dişi gənc və qoca xanım polislər isə hamiləlik məzuniy­yətinə çıxmalı olurdular. Qoca erkək polislərin isə qulaqlarının və burunlarının içindən qarpız tağlarının bığcıqları çıxırdı, bu da işdə və ailədə xeyli xoşagəlməz söz-söhbətlərə səbəb olaraq, ümumiyyətlə, dövlətə də ziyan vururdu.
Nəhayət, xalq hərəkatının güclənməsindən qorxuya düşən iqtidar bir neçə addım, yəni kiçik bir qarpız köşkünün yerləşəcəyi qədər geriyə çəkilməyə razı oldu və xalq ağsaq­qal­larının, müftə yeyib-yatıb səmrimiş politoloqlarının köməyi ilə konsensusa gəldilər. Qarpızın adını milli məclis və Terminalogiya İnstitutu təcili dəyişərək "Pız-qar" qoydu və bunu demokratik tələblərə və tolerantlığa əməl etmək bəhanəsilə, əslində milli hərəkatı parçalamaq üçün siyasi məqsədlə iki şəkildə işlətməyə icazə verdi: "Pız-qar" və "pızqar!" Bu, həm çin milli dilinə və həm də Avropa tələblərinin standartlarına uyğun gəlirdi. Və hələlik bir-iki ticarət nöqtəsindən pızqarların satılmasına icazə verdilər. Lakin pızqarların özü yox idi, xaricdən gəlməli idi. Çünki builki yerli məhsula gecikmişdilər.
Əslində bu işdə xalqla iqtidar arasında ortaya çıxıb arada vasitəçilik edən Ağsaqqal xalqın iqtidarda gizli surətdə aşkar çalışan bir neçə oğulları ilə konspirativ əlaqəyə girmiş, onları xalqdan yığılan bir-iki "paçka" xalq məhəbbəti ilə mükafatlandıraraq buna nail olmuşdu və özü də ehtimal ki, qədirbilən xalqı tərəfinfən pak məhəbbətdən əlavə, bir ələ götürüləsi "hörmət" də gözləyirdi. İnqilabın "bal və barmaq tezislərinə" görə belə də olmalı idi. Bundan sonra xarici işlər naziri U.Tanca göstəriş verildi, bir su içim saatda Rusiyanın baş kəndi Moskvada həmyerlimiz Qərib şairin evinin həndəvərində bir səyyar qarpız nöqtəsinin təntənəli açılışı qərara alındı. Nöqtə payız girhagirdə Çinin baş naziri Sı-çxan Moskvaya gələndə təntənəli şəkildə açılmalı idi. Çin xalqının buradakı nüma­yəndələri qarpızı alıb konteynerlə, karqo şəklində vətənlərinə göndərə bilərdilər. Çox qanacaqlı və başadüşən rus məmurları buna hətta bir "su-şi" qonaqlığı ilə razı oldular. Gömrükdən keçdikdən sonra pızqar kimi təsvir olunan və bu pızqarın pızqar olduğu haqda bir belə arayışı olan hər bir kəs leqal şəraitdə, ictimai yerlərdə, ciblərindən polisin narkotik siçan qığları çıxmaq təhlükəsi olmadan, restoran və kafelərdə yeyə bilərdilər! Yemək elə qələbə demək idi! Amma... Əmmasız iş olur ki...

***
Çinin Daxili İşlər Nazirliyinin bir neçə “paçka” xalq məhəbbəti qazanmış xalq oğullaru bu məhəbbətin bir qədərini Moskvanın Şimali-şərq dairəsinin perfekti ilə bölüşməkdən qəti imtina etdilər! "Məhəbbət bölünməz və yadlara da verilməz!" - deyərək inad etdilər. Xalqın məhəbbətini necə böləsən, yaxud yadlara verəsən?! Moskvadakı çinlilər ha yalvardılar ki, biz bunlarla doğmalaşmışıq, lap qohum da olmuşuq, əncam yemədi. Perfekt də bütün razılıq fikirlərinin istiqamətini anormal zonaya düşmüş kompas kimi dəyişdi. Xalqın gözə görünməz oğulları daha vacib işlərin arxasınca düşdülər, getdilər.
Yaxası əldə qalan sevimli, hörmətli və hələ də “hörmət” gözləyən Ağsaqqal oldu.
Ax, saqqal, saqqal, sənə də hörmət qoymurlar! Nə Çində, nə də Maçində.

Sultan Mərzili,
Moskva,
31 Avqust, 2010, Təzadlar qəzeti