Sənətkarlar müxtəlifdir. Hər kəs öz peşəsinin sənətkarı olmalıdır. Əsl sənətkarlar uzun müddət öz sənətilə yaşayır, onu yaşadır, illər ötdükcə sənətin içərisində bişir, yetişir, sənətlə qaynayıb qarışır və zəhmətin, yuxusuz gecələrin hesabına addım-addım sənətin zirvəsinə qalxır, mənsub olduğu xalqı təmsil etdikləri üçün öz xalqının sevimli sənətkarına çevrilirlər.

Haqqında çox eşitdiyim, sənətinə və şəxsiyyətinə böyük hörmət bəslədiyim bir sənətkarla görüşmək arzusundaydım. Nəhayət, vaxt tapıb görüşdük. Orta boylu, ağ saçlı, baxışlarında qəriblik, simasında isə sadəlik, səmimiyyət duyulan, əsərləri ilə nəinki Azərbaycanda, Rusiyada, hətta çox-çox uzaqlarda tanınmış bu insan Əsgər Məmmədovdur.

Rəssam fırçasına sarılıb rənglərə fəlsəfi mənalar verməklə, onların dili ilə öz rəsm dünyasını yaratmış Əsgər Məmmədov ömrünün 65-ci payızını başa vurmuşdur. Əsasən yağlı boya ilə klassik mənzərə, natrümort, portret janrlarında işləyən rəssam, yeri gələndə akvarellə də işləyir, qrafik üslubda da çalışır. Onun yaradıcılıq palitrası müxtəlifdir, bənzərsizdir. Lakin bu müxtəlifliyin içərisində rəssamın sənətdə bütövlüyünün, tamlığının, yetkinliyinin harmonik vəhdəti aydın görünür. ömrünün 40 ildən çoxunu bu sənətə həsr etmiş fırça ustası çətin və maraqlı bir həyat yolu keçmişdir, Ə.Əzimzadə adına rəssamlıq məktəbini və Moskvada ümumittifaq Kinomatoqrafiya İnstitunun rejissorluq fakültəsini bitirmişdir. Onun ilk həyat müəllimi gözünü açıb gördüyü, yıxılıb-durduğu, nəhayət, dizlərinə güc aldığı məkan zəngin, gözəl mənzərəli Qarabağın Mərzili kəndidir. öz tarixini yaşayan bu kənd, yaşadıqca neçə-neçə alimlərin, sənətkarların yurd yerinə çevrilmişdir. Və bu kənddən ona ikinci yol göstərən, istiqamət verən müəllimi isə hərtərəfli biliyə malik böyük alim Xudu Məmmədov olmuşdur.

Hazırda nə Xudu müəllim var, nə də işğal altında qalmış Qarabağın Mərzili kəndi. Əsgər müəllim də pərən-pərən düşmüş soydaşlarımızdan biridir. Yaxın tariximizə nəzər salsaq görərik ki, Qarabağ torpağı yüzlərlə dahilər, sənətkarlar, istedadlı şəxslər yetişdirmişdir. Bu gün onların doğma yurdları düşmən tapdağı altında olduğu üçün bu torpağın övladları da qara talelərini yaşayırlar. Məhz qismət payına torpaq həsrəti, vətən yanğısı düşmüş rəssam Ə. Məmmədovun əsərlərinin çoxunda bu ağrı-acıların izi görünməkdədir.

Elə qapıdan içəri girəndə atdığım ilk addımdan, ilk baxışdan sənətkarın emalatxanasındakı milli ruh insanı valeh edir, hisslərinə bir təbii rahatlıq gətirir. Bu andan rəssamın milli kökümüzə ürəkdən bağlı olduğunun canlı şahidinə çevrilirsən. Onun “Şam və nar”, “Bülbülün məhəbbəti”, “Qadın xoşbəxtliyi”, “Danışan əllər”, “Laləli dağlar”, “Qarabağ xatirələri” kimi əsərləri əsl vətənpərvərliyin təsdiqidir. Bu əsərlərin danışmağa, sanki təkcə dili çatmır. Rəsmlərə çevrilmiş təbiət mənzərələri, zəngin rəng çalarları, ustalıqla işlədilən milli ornamentlər rəssamın həm də sənətkar kimi yetkinliyindən, müdrikliyindən xəbər verir. Natrümortlarda və təbiət mənzərələri şəklində işlənmiş əsərlərində milli ruh, fərdi üslub, rəssamın öz rənglər dünyası aşkar duyulur. Bu əsərlərin böyük bir qismində simvolik və fəlsəfi mənalı nar obrazları o qədər canlı, o qədər təbiidir ki, onları rəsmdən daha çox gerçəklik kimi qəbul edirsən. “Əsl sənət gerçəklikdən üstün olar” deyənlər, sanki bunu nəzərdə tuturmuşlar. Milli təfəkkürümüzdə nar həm də məhəbbət və sevgi rəmzidir.

“Laləli dağlar” tablosunda torpağımızın nadir gözəllikləri, gözəlliyin əsrarəngiz romantikası insanın ruhuna, varlığına hopur, onu duyğulandırır. Bu gözəllik nəfəs kimi tamaşaçının qəlbinə dolur, onu əfsunlayır.

Rəssamın çox da geniş olmayan, xırdaca emalatxanasında, üzü qibləyə baxan bir küncdə bütün Qarabağın çox böyük ehtiram bəslədiyi Füqara Seyidin qarafik üslubda işlənmiş portreti, Ağdam məscidinin şəkli, bir qədər aşağıda isə milli musiqi alətlərimizin tacı olan tarın özü asılmışdır. Bu künc, sanki Əsgər müəllimin qibləgahı, istinad yeri, imdad yeridir. Bu təsvir etdiyimiz üçlüyün varlığını müqəddəs hesab edən rəssam onların ilahi hikmətinə inanaraq çətinliyə düçdükdə dua edir və həmişə duaları qəbul olunur. Həssas qəlbli sənətkarın özünün zəngin yaradıcılıq aləmi vardır. Bu aləmin təsir gücünün hesabına yaratdığı yüzlərlə sənət əsərləri sərgilərdə sənətsevərləri heyran etmiş, sənətin hikmətinə inandırmışdır. Buna görə də Əsgər Məmmədov Moskva sənətsevərləri arasında böyük hörmətə malikdir. Onun həssaslıqla yaratdığı, ilk baxışda sadə görünən, ən çox pərəstiş etdiyim bir kompozisiyalı tablosunun qarşısında dayanıb düşüncələr burulğanına düşmüşəm. Bu əsərin məzmunu məni düşünməyə məcbur edirdi.

çinar-kökümüzə bağlılıq və ucalığın rəmzidir. “Hər bir insan öz kökünə bağlı olmalıdır, belə olmasa sənətkar da sənətdə yerini tuta bilməz” - bu da rəssamın düşüncəsidir. Əsgər müəllimin yaratdığı çinar obrazı, rişələri yerin dərin qatlarına işləmiş xan çinarın kölgəsində ağ və qara rəngli Qarabağ atları təsvir olunur. Bu atlar qəm-kədərlə başlarını aşağı sallayıblar, sanki onlar da Qarabağın ağlı-qaralı günlərini yaşayırlar, itkin sahiblərinin yolunu gözləyirlər.

Bu isə başqa bir şəkildir: Şuşada Cıdır düzü boş qalıb, cıdır yarışları keçirilmir, igidlər at belində cövlan etmirlər... Bəzən yuxu yozarkən ağ at minənlərin ağ günlərə çıxacaqlarını deyər, qara atları minənlərə isə "at muraddır” deyə təsəlli verərdilər... Əsgər müəllimin yaratdığı bu əsərə baxarkən həqiqətən özünə qayıdırsan, tezliklə murada çatacağımıza inanırsan.

Rus xalqı ilə bizim xalqımızın tarixi dostluğu haqqında çox şey danışmaq olar, lakin rəssamın Rusiya tematikasına həsr olunmuş əsərləri elə o hisslərin gerçəkləşməsini təsdiq edir.

“Qış gecələri”, “Ağcaqayın nəğmələri”, “Valaam məbədi” və başqa əsərləri onun özünün dediyi kimi həyatının Rusiyada keçən hissəsindən doğulan əsərlərdir. çünki o, ömrünün xeyli bir hissəsini də Rusiyada yaşayıb.

Əsgər müəllimin çox maraqlı “Danışan əllər” tablosu dünyada analoqu olmayan, yalnız Şuşanın Cıdır düzündə bitən Xarı bülbül çiçəyini təsvir edir. çox təbii çəkilmiş rəsmə baxanda adama elə gəlir ki, sanki çiçək indicə dərilmişdir və bu çiçəyə baxdıqca kövrəlməyə bilmirsən. Axı həmin çiçəklər də nənə-babalarımızın qəbri kimi əsarətdə qalıblar… Dünyanın dözülməz dərdləri varmış, Xarı bülbülün çiçəkləri əsarətdə qaldıqlarından daha dərilib əllərdə gəzmirlər, könül oxşaya bilmirlər.

Əsgər müəllim bu sənət əsərlərindən mütəəssir olduğumu görüb tarını sinəsinə sıxdı, şövqlə "Zabul muğamı”nı çaldı və kövrək səslə Qarabağa həsr etdiyi bir şeirini oxudu:

Mən özümü uça-uça

Yetirəydim tez Ağdama.

Sürünəydim dizin-dizin,

O məscidin qabağına.

Sonra Şuşa qalasında

Mən dönəydim bir qartala.

Qanad açıb boylanaydım

Həsrət dolu Qrabağa.

Rəsmlərin arasında

Uyumuşam əldə fırça.

Yuxuda yox, kaş, aşkarda

Qarabağa bir yol aça...

Beləcə, mənalı bir ömür anları yaşadım rəssamın sehrikar əsərlərinə baxdıqca və belə bir qənaətə gəldim ki, Əsgər müəllim əsl sənətkardır, yaradıcıdır, həssasdır və hərtərəflidir. Elə buna görə də Əsgər Məmmədovun sənəti Rusiya hökuməti tərəfindən qiymətləndirilib, Rusiyanın "Əməkdar rəssamı” adına layiq görülmüşdür. Ona yaradıclıq uğurları və doğma vətəni Qarabağın qaytarılması arzularımı bildirib ayrıldım. Aldığım zəngin təəssüratları sizlərlə bölüşmək istədim.

Onu da deyim ki, ötən ilin sonunda Moskva şəhər Muzeyində Əsgər Məmmədovun “Sülh, Dostluq, Məhəbbət” devizi altında fərdi yaradıcılıq sərgisi açılmışdı. Açılışda Rusiya Rəssamlar Birliyinin və Beynəlxalq Rəssamlıq Federasiyasının vitse-prezidenti Petr Nikolayeviç çipsiyev mədəniyyətin inkişafında xidmətlərinə görə Əsgər Məmmədova təltif olunduğu gümüş medalı təqdim etmişdir.

Qeyd edim ki, bu il 17 fevral 2012-ci ildə Heydər Əliyev Fondunun Moskva bölməsinin, Moskvada Azərbaycan Mədəniyyəti Mərkəzinin və Moskva Xarici Dillər Kitabxanasının dəstəyi ilə “ürəyimin iki qanadı” devizi ilə keçirilən fərdi yaradıcılıq sərgisində Əsgər Məmmədov Rusiya Rəssamlar Birliyinin Qızıl medalına layiq görülmüşdür. Sərginin açılışında Azərbaycanın Rusiyadakı Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Polad Bülbüloğlu çıxış edərək rəssamın yüksək sənətkarlığını qeyd etmiş, Qarabağdan olan həmyerlisi Əsgər Məmmədovla, onun sənəti ilə fəxr etdiyini bildirmişdir. Sərginin açılışında bir çox ölkələrin səfirliklərinin nümayəndələri, həmçinin Rusiyanın dövlət aparatının məsul şəxsləri iştirak etmişlər. Sərgi Moskva şəhərinin mədəni həyatında geniş əks-səda doğurmuş və ziyarətçilərin rəğbətini qazanmışdır.

Gözəl insan, istedadlı rəssam Əsgər Məmmədova bir daha yaradıcılıq uğurları arzulayıram.

Vasif Məmmədov,

“Şəhriyar” Ədəbi MədəniCəmiyyətinin sədri

www.tezadlar.az

2012-03-21